Stockholm Uluslararası Barış Araştırma Enstitüsü (SIPRI) 2023 yılı küresel savunma harcamaları raporunu yayımladı. Buna göre, 2023 yılında savunma harcamaları bir önceki yıla göre 6.8 oranında artış kaydederek 2 trilyon 443 milyar dolarla yeni bir rekor kırdı. ABD, Çin, Rusya, Hindistan ve Suudi Arabistan en çok harcama yapan beş ülke oldu. Bu ülkelerin harcamaları dünya askeri harcamalarının yüzde 61’ini oluşturdu. 2023 yılında gayri safi yurt içi hasılalarının yüzde 4.2’sini savunmaya harcayan Ortadoğu ülkeleri silahlanma harcamalarını en çok arttıran ülkeler oldu. Bölgede İsrail’in Gazze’deki savaşın başladığı 7 Ekim’den sonra harcamalarının aylık bazda sert yükselişi dikkat çekiyor.
İSRAİL’İN HARCAMASI İKİ MİSLİ ARTTI
– Ortadoğu ülkeleri 2023 yılında önceki yıla göre yüzde 9 daha fazla harcama yaparak savunmaya 200 milyar dolar döktü.
– İsrail’in toplam savunma harcamaları önceki yıla göre yüzde 24 oranında yükselerek 27.5 milyar dolar oldu. İsrail dünya genelinde en çok savunma harcaması yapan 15’inci, Ortadoğu’da ise 2’nci ülke konumunda.
– Tel Aviv’in savunma harcamalarındaki en dikkat çekici değişim Ekim 2023 sonrası. Bu tarihe kadar aylık ortalama 1.8 milyar dolar seviyesinde olan savunma harcamaları, Aralık 2023’te iki katından fazla artarak 4.7 milyar dolara ulaşıyor.
– İsrail’in bölgedeki en büyük düşmanı olarak gördüğü ve son haftalarda karşılıklı saldırılarla gerilim yaşadığı İran’da ise dikkate değer bir değişim yok. Tahran yönetimi 2023’te önceki yıla göre yüzde 0.6 daha fazla harcamayla savunmaya toplamda 10.3 milyar dolar yatırdı.
– Ortadoğu’nun en çok savunma harcaması yapan ülkesi ise Suudi Arabistan. Dünyada bu alanda 5’inci sırada olan Riyad yönetimi, 2023’te 75.8 milyar dolar harcadı. Bu önceki yıla göre yüzde 4.3’lük bir artış anlamına geliyor.
TÜRKİYE BİR SIRA YÜKSELDİ
– Ortadoğu’nun en çok savunma harcaması yapan 3’üncü ülkesi konumundaki Türkiye, 15.8 milyar dolarlık askeri harcamayla 2022 yılına göre bir sıra yükselerek dünya genelinde 22’nci sırada yer aldı.
– Türkiye’nin askeri harcamaları 2023’te bir önceki yıla göre yüzde 37 yükseldi. Ankara’nın 2014-2023 arası 9 yıllık dönemde ise savunma harcamaları toplamda yüzde 59 arttı.
– Türkiye, 2023’te GSYİH’nın yüzde 1.5’ini askeri harcamalara ayırdı, Türkiye’nin harcamalarının küresel harcamalardaki payı ise yüzde 0.6 oldu.
UKRAYNA’DA ARTIŞ
– 916 milyar dolarlık askeri harcama ile listede açık ara başı çeken ABD’yi, 296 milyar dolarla Çin ve 109 milyar dolarla Ukrayna’da savaşan Rusya izledi.
– Rusya’nın savunma harcamalarında önceki yıla göre yüzde 24’lük artış gerçekleşti. Ukrayna ise 2022’ye göre yüzde 51’lik artışla 64.8 milyar dolar harcadı.
– 2023’teki artışta, Avrupa, Afrika ve Ortadoğu’daki silahlı krizlerin etkili olduğu vurgulandı. Raporda, küresel askeri harcamaların son 3 yıldır rekor yenilediği kaydedilerek, küresel olarak kişi başına askeri harcamanın 306 dolarla 1990’dan bu yana en yüksek seviyeye ulaştığı ifade edildi.
Bilgi Notu: 1966 yılında kurulan SIPRI, o tarihten bu yana çatışma, silahlanma, silah kontrolü ve silahsızlanma gibi alanlarda araştırma, rapor ve analizler hazırlıyor.
