“`html
ABD basınında yer alan bilgilere göre, ABD Başkanı Donald Trump, İsrail’in İran’ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney’e suikast düzenleme planını geri çevirdi. Haberlere göre, Trump bu teklifi “mantıklı bir öneri değil” diyerek reddetti.
İsrail’in son zamanlardaki askeri operasyonlarının, İran’ın nükleer gücünü yok etme amacını taşıdığı bilinmektedir.
Öte yandan, Başbakan Binyamin Netanyahu, bu askeri eylemlerin İran’da hükümet değişimine neden olabileceğini açıkladı. Daha önce İran halkını yöneticilerine karşı isyan etmeye teşvik eden mesajlar vermişti.
Peki, İran’ın en etkili ismi olan dini lider kimdir? Ne ölçüde yetkiye sahiptir ve ailesinin ülkedeki siyaset üzerindeki etkisi nedir?
Ayetullah Ali Hamaney kimdir?
1979 İslam Devrimi’nden bu yana İran’ın ikinci dini lideri olarak görev yapan Ayetullah Ali Hamaney, 1989 yılından beri bu görevi sürdürmektedir.
Bugünün genç İranlıları, yalnızca onun yönetimi altında yaşam sürdü.
İran’ın siyasi yapısında birçok farklı güç merkezi olmasına rağmen, Hamaney bu yapıların merkezinde bulunmaktadır. Kamu politikaları üzerinde veto hakkına sahip olan dini lider, kimin hangi pozisyona atanacağına da karar verebilir.
Hem devlet başkanı hem de İran Silahlı Kuvvetleri’nin (Devrim Muhafızları dahil) başkomutanı olan Hamaney, neredeyse sınırsız bir otoriteye sahiptir.
Ayetullah Hamaney, İran’daki güç dengesinin merkezine oturuyor
1939 yılında İran’ın ikinci büyük kenti olan Meşhed’de dünyaya gelmiştir.
Sekiz çocuklu bir ailenin ikinci çocuğu olması yanı sıra, babası da Şii mezhebi mensubu olan bir din adamıdır.
Küçük yaşlardan itibaren Kur’an eğitimi almış ve 11 yaşında din adamı unvanını kazanmıştır.
O dönemde birçok dini lider gibi, Hamaney’in de manevi kimliği siyasi bir duruşla birleşmiştir.
Etkileyici bir hatip olarak, İran Şahı’na karşı muhalif hareketlerinin içinde yer almıştır.
Yıllarını yer altındayken geçirdi, birçok kez hapsedildi. Şah’ın gizli polisinin altı kez tutukladığı, işkencelere maruz kaldığı ve sürgün edildiği bilinmektedir.
İslam Devrimi’nin hemen ardından, devrimin lideri Ayetullah Humeyni tarafından Tahran’daki Cuma hutbelerini vermek üzere görevlendirilmiştir.
1981’de cumhurbaşkanı seçilmiş ve 1989’da Humeyni’nin vefatı sonrası dini lider olarak atanmıştır.
Oğlu Mücteba ne kadar etkin?
Mütevazı bir hayat sürdüğüyle bilinen Hamaney, Tahran’daki sade bir konutta eşiyle yaşamaktadır ve fazla yurt dışına çıkmamaktadır.
Bahçecilik ve şiirle ilgilidir; gençliğinde sigara içtiği ve 1980’lerdeki bir suikast girişimi sonrası kolunu kullanamaz hale geldiği gibi bazı detaylar bilinmektedir.
Eşi Mensure Hocasete Bakırzade ile dördü erkek, ikisi kız altı çocukları mevcuttur.
Aile genel olarak medyadan uzak bir yaşam sürmekte ve çocuklarının kişisel yaşamları hakkında sınırlı bilgi bulunmaktadır.
Dini liderin ikinci oğlu Mücteba, İran Cumhuriyeti’ndeki en etkili figürlerden biri olarak öne çıkıyor
Mücteba, oğulları arasında en çok tanınanıdır. Babasının çevresinde yer alan etkili bir isim olarak bilinir.
Mücteba, Tahran’daki elit çocuklarının gittiği Alevi Lisesi’nde eğitim almıştır.
Henüz din adamı olmadan ünlü muhafazakâr siyasetçi Gholam-Ali Haddad-Adel’in kızıyla evlenmiştir.
30 yaşında Kum’daki Şii Medresesinde dini eğitimine başlamıştır.
2000’li yılların ortalarından itibaren Mücteba’nın siyasetteki etkisi giderek artmış ancak bu durum medyada pek fazla açıkça gündeme gelmemiştir.
2004 yılındaki tartışmalı cumhurbaşkanlığı seçimlerinden sonra Mücteba sıkça anılmaya başlanmıştır.
Seçim sürecinde öne çıkan aday Mehdi Kerrubi, Ayetullah Hamaney’e yazdığı açık mektupta, Mahmud Ahmedinejad lehine gizli müdahalede bulunduğunu iddia ederek Mücteba’yı suçlamıştır.
2010’lu yıllarla birlikte, İslam Cumhuriyeti’nin en güçlü isimlerinden biri olarak anılmaya başlanmıştır. Kimi spekülasyonlara göre, babası onu halef olarak görme niyetindedir. Ancak bu yorumlar resmi merciler tarafından zaman zaman yalanlanmıştır.
Hamaney bir monark değildir, bu nedenle görevini miras olarak oğluna devredemez; fakat Mücteba, babasının çevresindeki muhafazakâr gruplar ve anayasal kurumlardan daha etkili olduğu söylenmektedir.
Diğer oğulları kimdir?
Meysam, Hamaney’in en küçük oğlu
Ailenin en büyük oğlu olan Mustafa Hamaney, muhafazakâr din adamı Azizullah Hoşvagt’ın kızıyla evlidir. Mustafa da kardeşi Mücteba gibi 1980’ler sırasında İran-Irak Savaşı’nda görev yapmıştır.
Üçüncü çocuk Mesud Hamaney ise 1972 doğumludur. Eşi, Kum Medresesi’nde tanınmış bir din adamı olan Muhsin Harazi’nin kızıdır. Ayrıca reformist diplomat Muhammed Sadık Harazi’nin de kız kardeşidir.
Mesud, kamuoyunda pek tanınmayan bir isimdir. Daha önce babasının eserlerini arşivleyen ve yayımlayan ofisi yönetmiştir. Bu ofis ayrıca, Hamaney için önemli bir propaganda merkezi işlevi görmektedir.
Ailenin en küçük oğlu olan Meysam, 1977 doğumludur. Diğer ağabeyleri gibi o da bir din adamıdır. Eşi, devrim öncesi din adamlarına maddi destek sağlayan iş insanı Mahmud Loloçiyan’ın kızıdır. Meysam, ağabeyi Mesud ile birlikte babasının eserlerini koruma amacıyla çalışan ofiste görev yapmaktadır.
Kızları kimdir?
Hamaney’in kızları hakkında kamuoyunda çok sınırlı bilgi bulunmaktadır.
Büşra ve Hoda, ailenin en küçük üyeleri olarak dikkat çekmektedir. Her ikisi de İslam Devrimi sonrasında dünyaya gelmiştir.
1980 doğumlu Büşra, Hamaney’in ofisinin başındaki isim olan Gholamhüseyin Muhammedî Golpayegani’nin oğlu Muhammed-Cevad ile evli durumdadır.
1981 doğumlu Hoda ise, İmam Sadık Üniversitesi’nde öğretim görevlisi olan Mesbah el-Hüda Bagheri Kani ile evlenmiştir.
“`
